Mazowiecki Park Krajobrazowy
Od ponad stu lat warszawiacy chętnie odpoczywają w okolicach Otwocka. Teren ten nie bez powodu uważany jest za zielone płuca stolicy. Wiatry zanoszą stąd czyste powietrze prosto nad zatłoczone ulice wielkiego miasta. Korzystny mikroklimat, balsamiczny aromat sosen i zapraszające do wędrówki lasy to tylko niektóre z atutów tego rejonu. Przed tysiącami lat na wydmowym tarasie Wisły wiatr usypał wydmy, które – jak na nizinne Mazowsze – są całkiem dużymi wzniesieniami. Porastają je sosnowe bory. Między wydmami utworzyły się podmokłe zagłębienia, wypełnione przez torfy. Całość tworzy urozmaiconą mozaikę, atrakcyjną dla ludzi, ale przede wszystkim zapewniającą dom i pożywienie dla wielu gatunków zwierząt – tak wodnych, jak i lądowych. W Lasach Otwockich utworzono w 1987 r. Mazowiecki Park Krajobrazowy. Tereny chronione przecina gęsta sieć gruntowych dróg, które wydają się wymarzone na rowerową wycieczkę.
długość trasy: 28,5 km
oznakowanie: częściowo czarny i niebieski szlak pieszy, szlak rowerowy przez Celestynów i rezerwat „Na Torfach”
Sstopień trudności: trasa łatwa
komunikacja publiczna: pociąg do Otwocka
0,0 km stacja kolejowa w Otwocku
Spod modernistyczno-secesyjnego budynku dworca kolejowego jedź na zachód. Spod wiaduktu wyjedziesz na nieco chaotyczny Plac Niepodległości. Skręć w lewo, w ul. Andriollego. Po paru minutach jazdy zorientujesz się, że – jak na środek miasta – przy ulicach rośnie zaskakująco dużo sosen. Dzisiejszy kształt zyskał Otwock w drugiej połowie XIX w., kiedy odkryto przeciwgruźlicze właściwości tutejszego powietrza. Wzdłuż nowo zbudowanej kolei nadwiślańskiej wyrosło uzdrowisko, które wkrótce stało się znane ze swojej ciekawej architektury. Była ona mieszanką modnego w tamtych czasach stylu budownictwa uzdrowiskowego Alp i Szwarcwaldu oraz architektury rosyjskich dacz. Najstarsze z drewnianych, bogato dekorowanych budynków zbudował znany ilustrator Michał Elwiro Andriolli. Wiele lat później Konstanty Ildefons Gałczyński nazwał eklektyczny styl „świdermajerem” – od przepływającej przez Otwock rzeki Świder. Nastrojowe drewniane wille przemieszane są dzisiaj z nowszymi, nie zawsze tak romantycznymi budynkami, ale las szumi jak przed wojną.
Na skrzyżowaniu ulic Andriollego i Narutowicza skręć w lewo. Tuż obok znajduje się budynek, który warto odwiedzić.
2.5 km Muzeum Ziemi Otwockiej
Siedziba muzeum mieści się w niewielkiej willi Soplicówka przy ul. Narutowicza 2 (tel. 22 788 15 45, czynne wt.-niedz.: 9.00-17.00). Oglądając wystawę, zapoznasz się z przyrodą i historią regionu. Da najciekawszych eksponatów należą stare zdjęcia i kolekcja judaików. Na uwagę zasługują także zbiory etnograficzne.
Wróć do ul. Andriollego i jedź do następnej przecznicy. Tam skręć na zachód, za drogowskazem wskazującym drogę na cmentarz.
3,5 km stary cmentarz żydowski
W młodym lasku na wydmowych piaskach, przy dawnej drodze z Pogorzeli do Karczewa leży stary cmentarz żydowski. Przed wojną Żydzi stanowili trzy czwarte stałej ludności Otwocka. Tutaj też wyznawcy judaizmu chętnie spędzali wakacje. W 1940 r. hitlerowcy utworzyli w mieście getto (drugie co do wielkości, po warszawskim), które zlikwidowano dwa lata później. Atmosfera cmentarza sprzyja poszukiwaniu duchów przeszłości. Odkrywanie historii ułatwia fakt, że wiele napisów na nagrobkach wyryto po polsku.
Z cmentarza jedź dalej na zachód gruntową drogą wśród sosen. Na skraju lasu twoja droga połączy się ze znacznie szerszą, tak zwaną Czerwoną Drogą – czerwoną od cegły domów zniszczonej Warszawy. Do Karczewa wjeżdżasz od strony dzielnicy przemysłowej. Skręć w lewo, w ul. Armii Krajowej, którą dojedziesz do centrum miasteczka.
5.0 km Karczew
Już w XVIII w. tutejsze targi bydła były szeroko znane. Karczewskie masarnie bardzo przysłużyły się stolicy w latach okupacji hitlerowskiej. Nocami kilkuset rzeźników z narażeniem życia ćwiartowało mięso i produkowało wędliny. Rankiem wąskotorowa kolejka zabierała szmuglerów, obładowanych pierwszorzędnym towarem, do wygłodniałej Warszawy.
Wśród niskiej zabudowy miasteczka dominuje sylwetka późnobarokowego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Wita. Świątynię wzniesiono w latach 1732–37, prawdopodobnie według projektu Jakuba Fontany. Jej fundatorem był marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński. Ze starszego kościoła zachowano XVI-wieczną kaplicę Karczewskich. Świątynię rozbudowano w latach 1911–1913. Zgodnie z projektem Hugona Kudery dobudowano dwie kaplice, transept, prezbiterium i składzik. We wnętrzu wzrok przyciąga barokowa ambona w kształcie łodzi. W kościele wiszą także dwa obrazy Michała Elwira Andriollego. Temu samemu artyście przypisywany jest projekt bogato dekorowanych drzwi.
Spod kościoła jedź ul. Żaboklickiego na południowy wschód. Na skrzyżowaniu z ul. Częstochowską uwagę zwraca ładna kapliczka przydrożna z połowy XVIII w. Asfalt kończy się przy cmentarzu, ale nadal masz pod kołami utwardzoną nawierzchnię. Jedź dalej wśród pól w stronę widocznych z daleka budynków fermy drobiu. Tu zaczyna się droga asfaltowa, która prowadzi przez zabudowania wsi Janów. Przez niemal 2 km ciągną się połyskujące w słońcu szklane budynki. Janów i sąsiadująca z nim Brzezinka są zagłębiem szklarniowym gminy Karczew. Po chwili miniesz skrzyżowanie z drogą prowadzącą w głąb lasu, który cały czas zamyka horyzont po Twojej lewej ręce. Kilometr dalej przejedziesz mostkiem nad odwadniającym bagna w Dolinie Wisły Kanałem Bielińskiego i wjedziesz do wioski Brzezinka. Droga ostro zakręca w prawo, a po kilkuset metrach w lewo. Cały czas jedziesz wśród luźno rozrzuconych zabudowań.
10.5 km Łukowiec
Zanim wieś na dobre się zacznie, szosa ostro zakręca w prawo. Ty na zakręcie skieruj się w lewo, na południowy wschód. Droga prowadzi przez łąki w stronę bliskiego już lasu. Po raz kolejny przejedziesz nad Kanałem Bielińskiego. Za wodą droga dochodzi do ściany lasu, a następnie zagłębia się w jego ciemnym, podmokłym wnętrzu. Rosną tu głównie olchy. Wczesną wiosną ich pnie sterczą czasem wprost z wody. Po około kilometrze teren zacznie się podnosić, podłoże wokół stanie się piaszczyste, a olchy ustąpią miejsca sosnom. Wjechałeś na wyższy, wydmowy taras doliny Wisły. Teren staje się bardziej urozmaicony.
15.0 km Lasek
Za piaszczystym wzniesieniem w las wciskają się zabudowania. To daleko wysunięty przyczółek Celestynowa. Chociaż asfalt zachęca do jazdy w stronę miasteczka, skręć w lewo i pedałuj dalej przez las. Przez pewien czas, na odcinku 2 km będą towarzyszyły Ci szlaki piesze: najpierw żółty z niebieskim (ok. 700 m), potem tylko żółty (ok. 700 m) i na ostatnim odcinku – zielony. Szlaki biegną swoją trasą, ale Ty jedź cały czas na północ. Po dystansie 1,5 km wjedziesz na rozległą polanę, a po chwili znajdziesz się wśród zabudowań Dąbrówki.
17.0 km Dąbrówka
Wieś ciągnie się wzdłuż pofalowanej krawędzi Równiny Garwolińskiej. Skarpę rozcinają niewielkie dolinki. Sama nazwa „Dąbrówka” pochodzi od wyrazu „debrza”, oznaczającego wąwóz albo jar. Skręć w lewo, w ulicę Karczewską. Niebawem domy ustąpią miejsca polom, po kolejnym kilometrze znowu będziesz w lesie. Podążaj teraz wytyczonym szlakiem rowerowym. Droga stopniowo staje się piaszczysta. Łagodny podjazd wyprowadza na wzniesienie Dąbrowieckiej Góry.
19.0 km Dąbrowiecka Góra
Od koloru budującego ją piasku wydma nazywana jest także Białą Górą. Jeżeli chcesz się przez chwilę poczuć jak na pustyni, daj nura na prawo od drogi, po zachodniej stronie wzniesienia. Drobniutki piasek przesypuje się tam swobodnie wśród karłowatych sosenek.
Kilkadziesiąt lat temu armia niemiecka uznała to wzniesienie za korzystny punkt obronny. Na Dąbrowieckiej Górze znajdują się dwa najlepiej zachowane bunkry niemieckiej linii obrony z 1944 r. Umocnienia tak zwanego Przedmościa Warszawskiego zaczęto wznosić już w 1941 r. Prace zarzucono jednak po sukcesach armii niemieckiej na froncie wschodnim. Zgromadzone materiały wysłano na budowę Wału Atlantyckiego. Kiedy w 1944 r. Niemcy wycofywali się pospiesznie pod naporem wojsk Armii Czerwonej, w pośpiechu kończono fortyfikacje, ale czasu było zbyt mało. Między 27 a 30 lipca 1944 r. Rosjanie przełamali linię obrony niemieckiej na słabo obsadzonym odcinku pod Dąbrówką.
Łagodny zjazd kończy się na skrzyżowaniu dróg i szlaków. Jeżeli masz już dosyć, skręć w prawo, a dojedziesz do stacji w Pogorzeli Warszawskiej (4,5 km). Zachęcamy jednak do jazdy prosto, za znakami czarnego szlaku, prowadzącymi w stronę Otwocka. Początkowo jedziesz bardzo szeroką, leśną drogą. Kilometr dalej szlak skręca w lewo i – klucząc leśnymi przecinkami – prowadzi w cieniu brzóz i sosen. W konarach często hałaśliwie kłócą się sójki. Jeżeli będziesz miał szczęście, zobaczysz przecinające dukt stado saren.
22,0 km Baza „Torfy”
W starym budynku leśniczówki urządzono ośrodek edukacji ekologicznej Mazowieckiego Parku Krajobrazowego (Karczew, ul. Torfy 2, wakacje sob.-niedz.: 9.00-14.00, od września do czerwca wycieczki szkolne, ale nie ma problemu z dołączeniem się do grupy, tel. 22 799 26 94 wew. 103). Po wcześniejszym umówieniu organizowane są tu zajęcia dydaktyczne dla szkół i innych zorganizowanych grup. Największą atrakcją bazy jest założony w 1998 r. matecznik. Schronienie znajdują tu zwierzęta, które z różnych powodów potrzebują pomocy w powrocie do natury: zranione sarny, ptaki, które wypadły z gniazd oraz inne „trudne przypadki”.
Jedź dalej za znakami czarnymi, które niebawem skręcą w lewo, w szeroki leśny dukt prowadzący skrajem rezerwatu „Torfy”. Szlakowi towarzyszą tablice leśnej ścieżki dydaktycznej. Po ośmiuset metrach dojedziesz do platformy widokowej.
23,0 km rezerwat „Na Torfach”
Pas podmokłych torfowisk ciągnie się wzdłuż doliny Wisły – od rejonu Osiecka aż po Otwock. Większość bagien została zmeliorowana, ale tutaj wciąż można podziwiać urokliwy krajobraz torfowiska.
Jeziorko, nad którym stoisz, wbrew pozorom nie zostało stworzone przez naturę. Zagłębienie powstało w wyniku eksploatacji torfu. Woda płynie doń z kilku niewielkich źródełek na północnym brzegu wyrobiska. Liczne półwyspy i wysepki porośnięte są kępami olch i brzóz. Na wyżej położonych, suchszych stanowiskach zobaczysz topole, sosny i dęby. Jeziorko wraz z najbliższym sąsiedztwem jest ostoją zwierzyny. Gniazduje tu kilkadziesiąt gatunków ptactwa. Najłatwiej zobaczyć majestatyczne białe łabędzie. Mieszkające w dziuplach nadbrzeżnych drzew dzięcioły dają o sobie znać donośnym stukaniem. Do faunistycznych rzadkości rezerwatu należą żółw błotny i wąż gniewosz plamisty. Okolice jeziorka upodobała sobie również większa zwierzyna, między innymi łosie. Jeżeli chcesz podglądać życie natury, najlepiej byłoby zaczaić się tutaj o świcie. Jednak nawet w pełni dnia ten uroczy zakątek zachęca do dłuższych obserwacji natury.
Wróć duktem w stronę leśniczówki, przetnij skrzyżowanie leśnych dróg i jedź na północny zachód, w stronę bliskiego już Otwocka. Do Twojej trasy dołączy niebieski szlak pieszy, a chwilę później pomiędzy sosnami pojawi się willowa zabudowa.
25.0 km Soplicowo
Wjeżdżasz do Otwocka przez jedno z najładniejszych osiedli. Kolonię urzędniczych domów zbudowano w latach dwudziestych. Niebieski szlak kluczy wąskimi uliczkami, a następnie ul. Poniatowskiego, a dalej ul. Filipowicza i ul. Armii Krajowej prowadzi na znaną Ci już stację kolejową.
28,5 km stacja w Otwocku
Jeżeli spodobała Ci się wycieczka, pewnie jeszcze nieraz zawitasz w te okolice. Na Ciebie i Twój rower czeka wiele innych tras.
Informacje praktyczne
Gastronomia
Karczew: Restauracja Rokola, Rynek Zygmunta Starego 24, tel. (22) 780 65 42
Otwock: Pizzeria Metropizza, ul. Karczewska 10, tel. (22) 779 32 71
Otwock: Restauracja M-kwadrat, ul. Matejki 2, tel. (22) 719 62 60
Otwock: Restauracjat Zalesin, ul. Ambasadorska 14, tel. (22) 788 92 47
Noclegi
Otwock: Biuro Usług Turystycznych, ul. Poniatowskiego 1, tel. (22) 779 31 05; pomaga znaleźć noclegi w ośrodkach wczasowych i kwaterach prywatnych
Otwock: Hotel Villa Otwock, ul. Wspaniała 47, tel. (22) 788 05 88
