Puszcza Kampinoska – część wschodnia

Jesteś tutaj:
Strona główna
/
JAK SPĘDZIĆ CZAS?
/
Puszcza Kampinoska – część wschodnia

Puszcza Kampinoska – część wschodnia

font size decrease font size increase font size

Łoś w Puszczy Kampinoskiej

Z wizytą w krainie łosia

Bezpośrednie sąsiadowanie dużego obszaru chronionego wysokiej rangi oraz wielkiego miasta jest rzadkością w skali światowej. Położona tuż za progiem stolicy Puszcza Kampinoska jest nie tylko jednym z największych kompleksów leśnych Mazowsza, ale również jedynym w tym regionie parkiem narodowym. Utworzono go w 1959 r. Pod ochroną znajduje się blisko 38,5 tys. ha. Na krajobraz puszczy składa się unikatowy w skali europejskiej zespół wydm śródlądowych, naturalne zbiorowiska z ponad siedemdziesięcioma gatunkami roślin podlegających ochronie całkowitej i bogata fauna. Najcenniejsze przyrodniczo tereny chronione są w dwudziestu dwóch obszarach ochrony ścisłej (dawne rezerwaty ścisłe). Puszcza Kampinoska to nie tylko lasy; krajobraz urozmaicają również łąki i tradycyjnie zagospodarowane tereny rolnicze. Opisywane tereny są mocno związane z historią Polski. Tędy pod Grunwald szedł ze swoimi wojskami król Jagiełło, tu toczyły się walki Powstania Styczniowego. W kampinoskiej ziemi pogrzebano ciała wielu zamordowanych przez hitlerowców mieszkańców stolicy.

Proponowana trasa okrąża jeden z najcenniejszych fragmentów parku, pozwalając na zapoznanie się z mozaiką leśnych krajobrazów puszczy. Do chwili refleksji skłania cmentarz-mauzoleum w Palmirach –tragiczna pamiątka ostatniej wojny.

długość trasy: 17 km

oznakowanie: kolejno szlaki: czerwony, żółty, niebieski, zielony

trudności: wczesną wiosną niektóre fragmenty trasy mogą być zalane wodą; od maja do września kąsają komary

dojazd: autobus „Ł” z warszawskiego placu Wilsona

0.0 km Dziekanów Leśny

Od przystanku i parkingu przy szpitalu pediatrycznym idź piaszczystym traktem w głąb lasu, za znakami czerwonymi i zielonymi..

0,7 km Uroczysko Szczukówek

W razie ulewy można schronić się pod deszczochronem. Zielony szlak odbija w lewo. Trzymaj się czerwonych znaków. Leśna droga prowadzi przez młody bór sosnowy. Zwróć uwagę na przydrożne brzozy; oprócz powszechnej brzozy białej rosną tu pojedyncze egzemplarze rzadkiej brzozy ciemnej (czarnej). Wyróżnia je niemal czarny kolor kory, wynikający z braku typowego dla innych brzóz białego barwnika – betuliny. Kora rosnących tu okazów jest jednak barwy szarej, a nawet zielonkawej, ze względu na rosnące na niej porosty i glony. Dalej szlak wkracza w rejon mokradeł. Droga prowadzi wąską groblą. W czasie roztopów bywa tu mokro, w pełni lata woda wysycha niemal zupełnie. Wiosną na bagnach rozkwitają żółte kępy kosaćców i kaczeńców.

2,2 km Gajówka Młynisko

Za osadą Kampinoskiego Parku Narodowego zaczyna się szczególnie piękny fragment trasy. Wędrujesz teraz na granicy dwóch światów, między suchymi wydmami a bagnem. Przy szlaku rośnie piękny bór mieszany. Uwagę zwracają kilkupienne brzozy. Na wiosnę od strony bagien dochodzi gwar setek ptaków. Wczesnym rankiem można usłyszeć klangor żurawi.

5.0 km Mogilny Mostek

Szlak skręca w lewo, w Sejmikową Drogę. (Żółty szlak skręca tu na północ, do Palmir). Idź za znakami czerwonymi. Po chwili przejdziesz po mostku nad Wilczą Strugą. Woda pojawia się tu tylko wiosną i po większych opadach. Nazwa miejsca wiąże się z mroczną historią o popełnionym tu przed wiekami morderstwie.

Trasa prowadzi teraz na południe Sejmikową Drogą. Niepostrzeżenie wkraczasz w duży (mający ponad 1,2 tys. ha) obszar ochrony ścisłej „Sieraków”. Został utworzony w 1937 r. staraniem prekursora ochrony Puszczy Kampinoskiej, profesora Romana Kobendzy. Obszar obejmował wtedy powierzchnię przekraczającą 614 ha. Pod ochroną pozostaje mieszanka puszczańskich krajobrazów: klasyczne wydmy paraboliczne, torfowiska i przepływowa dolinka Młyniska. Na tutejszych bagnach rośnie niepozorna chamedafne północna, niezmiernie rzadki w Polsce relikt polodowcowy. Obszar ten, chroniony nieprzerwanie od ponad siedemdziesięciu lat, jest wielkim matecznikiem. Chyba nigdzie indziej w pobliżu dwumilionowego miasta nie żyje tyle gatunków dzikich zwierząt. Wiele z nich unika kontaktu z człowiekiem, ale jeżeli wybierzesz się na szlak wczesnym rankiem lub wieczorem, najlepiej w dzień powszedni, to być może czeka cię niejedno ciekawe spotkanie.

Sejmikowa Droga przechodzi przekopami przez piaszczyste ramiona Białej Góry. Nazwa wzniesienia nawiązuje do koloru wydmowych piasków. Porasta je dorodny, suchy bór. Wiek wysokich, tzw. masztowych sosen oceniany jest na 180 lat.

Po 1,5 km wędrówki szlak opuszcza Sejmikową Drogę, przekracza wydmy i wyprowadza na dawne torowisko nad Długim Bagnem. W latach dwudziestych torfy eksploatowano na dużą skalę, ale po utworzeniu parku narodowego natura nadspodziewanie szybko wyleczyła zadane jej rany.

8,5 km Cmentarz Palmiry

Spomiędzy drzew prześwituje las białych krzyży. Cmentarz w Palmirach jest jednym z symboli męczeństwa Polaków podczas II wojny światowej. Na rozległej polanie pochowanych jest ponad dwa tysiące osób, zamordowanych przez Niemców w Puszczy Kampinoskiej i innych podwarszawskich lasach w okresie od grudnia 1939 r. do lipca 1943 r. W 1948 r. na uroczysku Palmiry utworzono (według projektu Ewy Śliwińskiej i Romualda Gutta) Cmentarz-Mauzoleum Martyrologii i Męczeństwa Narodu Polskiego. Ciała pochowanych tu ofiar ekshumowano z grobów na terenie Puszczy Kampinoskiej i w okolicach stolicy, między innymi w Lasach Chojnowskich. Cmentarz w Palmirach to wyjątkowo ważne miejsce dla warszawiaków, bo pochowani są tu przede wszystkim mieszkańcy stolicy; między innymi wiceprezydent Warszawy Jan Pohoski, czołowy działacz PPS Maciej Rataj i mistrz olimpijski Janusz Kusociński. Cześć mogił na cmentarzu palmirskim jest jedynie symboliczna, bo nie wszystkie miejsca kaźni udało się odnaleźć.

Ekspozycja muzealna w nowym, modernistycznym budynku Muzeum – Miejsca Pamięci Palimry (Oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy) poświęcona jest historii walk września 1939 oraz konspiracji i walkom partyzanckim w rejonie Puszczy Kampinoskiej (czynne codziennie w godz. 10.00–17.00, oprócz poniedziałków i dni poświątecznych, tel. 22 720 80 84). Przejmujące wrażenie pozostawiają dokumenty i przedmioty odnalezione podczas ekshumacji.

Spod cmentarza idź na południowy wschód za znakami niebieskimi. Szlak prowadzi brukowaną Drogą Palmirską, a potem w jej pobliżu. Mijasz wał wydmowy nazywany Ćwikową Górą. Rośnie tu wiekowy sosnowy bór.

10.1 km Pociecha

Przy leśnym parkingu ustawiono zachęcające do odpoczynku wiaty. W XIX w. była tu karczma. Zwróć uwagę na stojący na skraju lasu Krzyż Jerzyków. Pomnik upamiętnia oddział AK walczący w tych okolicach w 1944 r.

Dalej idź za znakami zielonymi. Trasa prowadzi w pobliżu ulubionej ostoi łosi. To potężne zwierzę jest symbolem parku narodowego i doprawdy trudno uwierzyć, że przez 150 lat nie było tu ani jednego osobnika tego gatunku. Ostatniego puszczańskiego łosia zastrzelono w początkach XIX w. W 1951 r. na teren puszczy sprowadzono zza wschodniej granicy pięć osobników, które początkowo zamieszkiwały na specjalnie ogrodzonym terenie. Zagroda znajdowała się po prawej stronie drogi, którą wędrujesz. Kiedy stado zaczęło się powiększać, płot rozebrano i łosie zadomowiły się w wielu zakątkach puszczy. Od lat kampinoskie stado liczy około stu osobników. Powodzenie eksperymentu z łosiami zachęciło pracowników parku do dalszych prób odtwarzania pierwotnej fauny puszczy. W 1980 r. z powodzeniem reintrodukowano bobry, a w 1992 r. wprowadzono do ekosystemu rysie.

13,4 km Posada Sieraków

Kolejna okazja do odpoczynku. Obok osady służbowej KPN urządzono ładne miejsce wypoczynku z deszczochronami. Na polanie rośnie kilka okazałych dębów szypułkowych. Największy, nazywany Starym Dębem, liczy sobie ok. 200 lat i ma 340 cm obwodu.

Ponownie wkraczasz w obszar ochrony ścisłej „Sieraków”. Początkowo idziesz wśród suchego boru, aby po chwili znaleźć się wśród porośniętych olszyną mokradeł. W okolicy swoje tamy budują bobry. Po lewej stronie szlaku rozciąga się bagno Cichowąż, uchodzące za najpiękniejsze i najdziksze w całej puszczy. Niedostępność mokradeł rozbudzała wyobraźnię naszych przodków. Opowiadano, że w ostępach uroczyska wznosi się zamek króla węży.

14,9 km Uroczysko Na Miny

Rozdroże dróg i szlaków. Kamień upamiętnia postać profesora Witolda Plapisa, architekta, organizatora i dyrektora warszawskiego Instytutu Urbanistyki i Architektury, zasłużonego członka Rady Naukowej KPN. Wokół rośnie las dębowo-grabowy. Ta formacja leśna – niegdyś typowa – jest dziś stosunkowo rzadka, bo człowiek zastąpił ją sztucznymi nasadzeniami sosnowymi. Możesz odpocząć pod deszczochronem. Znaki żółte skręcają stąd w stronę Warszawy (do Wólki Węglowej 7,5 km). Trzymaj się zielonego szlaku. Grobla prowadzi na północ przez podmokły teren. W 1944 r. to jedyne przejście przez bagna Niemcy zaminowali i stąd nazwa uroczyska. Na wiosnę w lesie rozbrzmiewa ptasi gwar. Gniazdują tu między innymi żurawie i czarne bociany. Trochę trudno pogodzić się z obecnością najmniejszych przedstawicieli fauny – od wiosny od jesieni w powietrzu bzyka aż 31 gatunków komarów.