Okolice Szydłowca – około 120 km na południe od Warszawy

Orońsko leży w południowej części województwa mazowieckiego. Jest siedzibą gminy w powiecie szydłowieckim. Największą atrakcję turystyczną miejscowości stanowi zespół pałacowo-parkowy z XIX wieku. Kiedyś własność wybitnego malarza Józefa Brandta, dziś – Centrum Rzeźby Polskiej: unikatowa placówka kultury, miejsce pracy twórczej artystów rzeźbiarzy.

Historia

Historia posiadłości ziemskiej w Orońsku sięga XV wieku. Z tego okresu pochodzi pierwsza wzmianka o dużym ośrodku wiejskim w pismach Jana Długosza. W miarę upływu lat majątek zmieniał właścicieli. Należał do Odrowążów, Radziwiłłów, Sapiehów.

W 1834 r. zadłużone dobra orońskie, będące wtedy własnością skarbu Królestwa Polskiego, wykupili małżonkowie Amelia z Hiblów i Franciszek Ksawery Christiani. Ten wybitny inżynier, pełniący funkcję dyrektora Dyrekcji Generalnej Dróg i Mostów Królestwa Polskiego, budowniczy traktu warszawsko-brzeskiego i warszawsko-krakowskiego, postanowił unowocześnić orońską posiadłość i stworzyć tu wygodną rezydencję wiejską. Po śmierci Christianiego w 1842 r. dobra orońskie odziedziczyły żona Amelia i córka Amelia Pruszakowa. Kontynuowały przebudowę obiektów dworskich. Najważniejszą inwestycją było wzniesienie murowanego pałacu, który zastąpić miał stary dwór. Autorem projektu był prawdopodobnie architekt Franciszek Maria Lanci.

Majątek, sprzedany w 1866 r., ponownie trafił w ręce potomków Christianich w 1869 roku. Zakupiła go Helena z Wojciechowskich Aleksandrowa Pruszakowa, żona wnuka Franciszka Ksawerego Christianiego, która po przedwczesnej śmierci męża poślubiła w 1877 r. najsłynniejszego włodarza Orońska – Józefa Brandta.

Od tego czasu rodzina Brandtów regularnie od wiosny do jesieni przebywała w Orońsku, zimy zaś spędzała w Monachium, europejskim ośrodku myśli artystycznej, skupiającym wielu artystów z ziem polskich. Sam Brandt przybył do Monachium w 1863 r., mając za sobą różne doświadczenia artystyczne, choćby z okresu wcześniejszego pobytu w Paryżu. Zanim – poprzez ożenek – stał się dziedzicem Orońska, w swym dorobku miał już kilka prestiżowych osiągnięć na arenie międzynarodowej. Pobyty Brandta w Orońsku stanowiły także okazję do spotkań towarzyskich z młodymi adeptami sztuki pędzla. Stąd do historii przeszła nazwa Wolnej Akademii Orońskiej.

W czasie I wojny światowej majątek uległ zniszczeniu, gospodarzy zaś wysiedlono. Brandt zmarł w Radomiu w 1915 r. Zlicytowany majątek nabył w 1934 r. ostatni dziedzic Orońska, Andrzej Daszewski, wnuk malarza. Okupant niemiecki zajął pałac w 1942 r. Po wojnie majątek przejął Skarb Państwa.

Centrum Rzeźby Polskiej

Ożywienie zniszczonego, choć uznanego za zabytek, zespołu pałacowo-parkowego w Orońsku datuje się na 1965 rok. Wtedy to na terenie malowniczego parku dworskiego urządzono ekspozycję prac plenerowych, wykonanych podczas I Spotkań Rzeźbiarskich. W 1969 r. otwarto dla artystów pracownie rzeźbiarskie w odbudowanej dawnej stajni. Administratorem ośrodka pracy twórczej rzeźbiarzy było Towarzystwo Przyjaciół Rzeźby, od początku animujące działalność placówki, oraz Zarząd Główny Związku Polskich Artystów Plastyków.

Począwszy od 1981 r. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku funkcjonuje jako placówka rządowa, utworzona przez ówczesne Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Nastąpił wówczas wieloletni cykl inwestycji mających na celu przywrócenie zespołowi budynków, zlokalizowanych na terenie 13-hektarowego parku, dawnego splendoru. Pałac Brandta przeszedł gruntowny remont, podobnie jak kaplica, spichlerz czy wozownia. Sukcesywnie trwała renowacja zabytkowego drzewostanu, konserwacji podlegały malownicze cieki wodne z dwoma stawami widokowymi, wytyczone zostały nowe alejki. Na podstawie starych rysunków od podstaw wzniesiona została oranżeria. Najbardziej okazałą budowlą jest oddane do użytku w 1992 r. Muzeum Rzeźby Współczesnej – wielofunkcyjny gmach zawierający dużą salę ekspozycyjną, magazyny kolekcji rzeźby oraz pracownie merytoryczne.

Obecnie Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku jest międzynarodowym ośrodkiem rzeźbiarskim. Każdego roku z różnych możliwości pobytowych w Orońsku korzysta ponad 200 artystów z kraju i z zagranicy. Odbywają się tu plenery, organizowanych jest kilkanaście wystaw czasowych.

Godziny otwarcia:

1 kwietnia – 31 października
wtorek – piątek    8.00–16.00
sobota – niedziela 10.00–18.00
1 listopada – 31 marca
wtorek – piątek    8.00–15.00
sobota – niedziela 10.00–16.00
Wystawa parkowa:
Codziennie 7.00–21.00
Biura, pracownie:
poniedziałek – piątek 7.00–15.00

Ośrodek Pracy Twórczej Rzeźbiarzy organizuje plenery akademickie i warsztaty artystyczne. Do dyspozycji jest 6 pracowni o powierzchni 64 m2 z aneksami mieszkalnymi oraz plac rzeźbiarski o powierzchni 5200 m2 ze sztucznym oświetleniem, stanowiskami odbioru energii elektrycznej, sprężonego powietrza i wody.

Pracownie specjalistyczne:

• pracownia obróbki metalu: frezowanie, spawanie, roboty kowalskie, produkcja narzędzi rzeźbiarskich;
• gisernia: przygotowanie form, odlewy w brązie metodą wosku traconego lub piaskową (na mułek)
• pracownia ceramiczna: formowanie i wypalanie form ceramicznych;
• pracownia stolarska: ręczna i maszynowa obróbka drewna.

Muzeum Rzeźby Współczesnej organizuje wystawy sztuki współczesnej, gromadzi i opracowuje zbiory rzeźby polskiej i obcej.

Dział Edukacji organizuje: lekcje muzealne, pobyty i warsztaty edukacyjne, programy integracyjne, festyny tematyczne.

Dział Wydawniczy:

• publikacje ciągłe: Kwartalnik Rzeźby „Orońsko”, Rocznik „Rzeźba Polska”, „Seminaria Orońskie”;
• publikacje zwarte: katalogi wystaw, monografie artystów rzeźbiarzy.
  Usługi z zakresu:
• projektowania graficznego wydawnictw;
• przygotowania składu do druku.

Dział Dokumentacji:

• materialna i elektroniczna dokumentacja działalności polskich artystów rzeźbiarzy;
• wydawnictwa fachowe i periodyki;
• dokumentacja fotograficzna i filmowa.

Dom Rzeźbiarza:

• 24 miejsca noclegowe w pokojach jedno-, dwu-, trzyosobowych z łazienkami;
• stołówka;
• kawiarnia Cafe Art;
• bezpłatny parking strzeżony.

Organizacja:

• przyjęć okolicznościowych
• bankietów, imprez firmowych,
• zjazdów, konferencji,
• koncertów kameralnych,
• imprez plenerowych.

Oferowane usługi fotograficzne obejmują wykonanie zdjęć ślubnych, komunijnych i reklamowych.

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku